Dù ổ cứng thể rắn (SSD) đang ngày càng trở nên phổ biến, nhiều người dùng PC vẫn đang sử dụng ổ cứng cơ học truyền thống (HDD) cho nhu cầu lưu trữ lớn. Nếu bạn nằm trong số đó, việc hiểu rõ những sai lầm cần tránh là cực kỳ quan trọng để đảm bảo tuổi thọ bền bỉ cho ổ cứng của mình. Trong khi các ổ cứng ngoài dễ bị hư hỏng hơn do lỗi người dùng và yếu tố môi trường, ngay cả những ổ HDD bên trong máy tính cũng cần được bảo vệ khỏi các hoạt động có thể rút ngắn tuổi thọ. Bài viết này sẽ chỉ ra 5 sai lầm phổ biến mà nhiều người mắc phải, từ đó giúp bạn bảo vệ ổ cứng HDD hiệu quả hơn, tránh tình trạng “ra đi” sớm ngoài ý muốn.
Ổ cứng HDD Seagate Barracuda 1TB trên bề mặt trắng, biểu tượng cho thiết bị lưu trữ cần được bảo vệ để kéo dài tuổi thọ.
1. Chống phân mảnh quá mức
Để Windows tự động quản lý
Chống phân mảnh là một hoạt động mà chúng ta thường xuyên thực hiện trên ổ cứng HDD vào thời điểm trước đây. Mục đích chính của việc chống phân mảnh là giảm thời gian truy cập dữ liệu bằng cách tập hợp các mảnh nhỏ của một tệp lại gần nhau trên ổ đĩa. Tuy nhiên, việc thực hiện chống phân mảnh quá thường xuyên, đặc biệt là theo cách thủ công, có thể phản tác dụng. Nó gây ra sự hao mòn không cần thiết cho ổ đĩa và làm giảm tuổi thọ của thiết bị.
Ngày nay, hệ điều hành Windows đã tự động quản lý việc chống phân mảnh cho các ổ cứng của bạn, thường chạy theo chu kỳ hàng tuần. Vì vậy, bạn không cần phải tự mình thực hiện tác vụ này nữa. Điều tốt nhất bạn có thể làm là để Windows tự xử lý. Ngoài ra, hãy đảm bảo giữ khoảng 10% dung lượng ổ đ đĩa trống và ưu tiên sử dụng SSD cho hệ điều hành cùng các ứng dụng thường dùng để tối ưu hiệu suất và độ bền.
Nút "Optimize" (Tối ưu hóa) trong cài đặt ổ đĩa của Windows, cho thấy hệ điều hành tự động quản lý chống phân mảnh ổ cứng.
2. Bỏ qua bảo vệ chống sốc điện
Một cú sốc điện bất ngờ có thể xảy ra bất cứ lúc nào
Bảo vệ chống sốc điện (surge protection) là yếu tố cần thiết không chỉ cho SSD mà còn cho cả ổ cứng HDD. Những biến động điện áp bất ngờ có thể làm hỏng các linh kiện điện tử nhạy cảm, và đối với ổ cứng, nó có thể dẫn đến mất dữ liệu vĩnh viễn. Mặc dù lưới điện khu vực của bạn có thể ổn định, nhưng các sự cố như lưới điện cũ kỹ, sự cố khẩn cấp, sét đánh vào đường dây điện, việc chuyển đổi lưới điện của các công ty điện lực hay các thiết bị công suất lớn bật/tắt đều có thể gây ra những cú sốc điện cần được xử lý.
Một bộ bảo vệ chống sốc điện riêng biệt hoặc tích hợp trong bộ lưu điện (UPS) có thể cung cấp một mức độ bảo vệ nhất định chống lại các sự cố tăng/giảm điện áp đột ngột. Mặc dù không hoàn hảo, nhưng việc có một thiết bị bảo vệ sẽ giảm thiểu rủi ro đáng kể so với việc để PC và ổ cứng của bạn tiếp xúc trực tiếp với các biến động điện lưới.
Bộ bảo vệ chống sét lan truyền (surge protector) với nhiều ổ cắm và cổng USB-C, thiết yếu để bảo vệ ổ cứng và các linh kiện máy tính khỏi sốc điện.
3. Để ổ cứng hoạt động trong thùng máy thiếu luồng khí
Ổ cứng cũng cần thông thoáng
Tương tự như các linh kiện PC khác, nhiệt độ cao có thể ảnh hưởng đến hiệu suất và tuổi thọ của ổ cứng. Mặc dù HDD không nhạy cảm với nhiệt như CPU, GPU hay SSD, chúng vẫn cần một lượng luồng khí nhất định để hoạt động trơn tru. Nhiều người dùng thường nhồi nhét nhiều ổ cứng vào khoang ổ đĩa mà không đảm bảo bất kỳ luồng không khí nào đi tới chúng. Theo thời gian, các thành phần của ổ cứng có thể bị hao mòn do thông gió kém và quá nhiệt, làm giảm đáng kể tuổi thọ của thiết bị.
Để tránh tình trạng này, bạn có thể lắp thêm một quạt phía trước khoang ổ cứng nếu vỏ máy cho phép. Nếu khoang ổ cứng có thể di chuyển, hãy đặt nó ở một khu vực có luồng khí tốt hơn. Ngoài ra, việc sắp xếp lại “rừng” dây cáp thường nằm gần khoang ổ cứng và khu vực bộ nguồn cũng là một cách tuyệt vời để cải thiện luồng khí cho cả ổ cứng và bộ nguồn của bạn.
Phần dưới nội thất của tháp Lenovo LOQ Tower 17, hiển thị GPU, PSU và một khoang ổ cứng 3.5 inch, minh họa nhu cầu luồng khí tốt cho HDD.
4. Di chuyển PC khi ổ cứng đang hoạt động
Cần xử lý cẩn thận
Những cú sốc đột ngột, dù nhẹ, cũng là một trong những nguyên nhân lớn nhất gây hỏng ổ cứng. Mặc dù bạn có thể nghĩ rằng ổ cứng bên trong, được gắn chặt trong PC, không dễ bị sốc, nhưng việc di chuyển máy tính khi nó đang bật là đủ để gây hại cho ổ đĩa. Dù bạn đang di chuyển thùng máy trên bàn làm việc hay mang nó đến phòng khác hoặc nhà bạn bè, vẫn có khả năng gây ra những cú sốc vật lý nhẹ cho ổ cứng.
Ngay cả khi ổ cứng HDD đã được ngắt kết nối khỏi PC và bạn mang theo nó trong ba lô, bạn vẫn cần phải xử lý cẩn thận. Trước tiên, hãy tránh di chuyển PC khi nó đang bật. Và khi tắt máy, hãy luôn nhớ đến sự nhạy cảm của các ổ cứng HDD khi di chuyển hoặc mang máy đi xa (ví dụ, đến một buổi tiệc LAN).
Cận cảnh bên trong một chiếc PC chơi game đã tháo nắp, nhắc nhở người dùng cẩn thận khi di chuyển máy tính để tránh làm hỏng ổ cứng.
5. Lắp đặt ổ cứng không đúng cách
Không chỉ dựa vào trọng lượng để giữ cố định
Nhiều người nghĩ rằng họ có thể sử dụng ổ cứng HDD mà không cần cố định chặt chẽ vào khoang ổ đĩa. Tuy nhiên, trên thực tế, ngay cả những rung động nhỏ (micro-vibrations) cũng có thể gây hại cho ổ cứng của bạn. Nếu ổ cứng HDD chỉ đơn giản được đặt trong khoang ổ đĩa mà không có vít giữ chặt, nó chắc chắn sẽ chịu tác động từ rung động. Hơn nữa, bạn càng sử dụng nhiều ổ đĩa trong PC, số lượng rung động càng lớn. Đây cũng là một nguyên nhân gây ra tiếng ồn khó chịu từ ổ cứng, đặc biệt khi có nhiều ổ đĩa cùng hoạt động.
Ngoài việc sử dụng các vít được cung cấp để cố định chặt ổ cứng vào khoang, bạn có thể sử dụng các vòng đệm cao su (rubber grommets) để giảm thiểu hơn nữa các rung động nhỏ. Nhờ đó, ổ cứng của bạn sẽ bền hơn và hoạt động êm ái hơn, không làm tăng mức độ tiếng ồn của PC, đây luôn là một lợi ích đáng giá.
Hình ảnh lắp đặt ổ cứng HDD vào khoang máy tính để bàn, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc gắn chặt để giảm rung động và tăng độ bền ổ cứng.
Kết luận
Ổ cứng HDD thường có tuổi thọ từ ba đến năm năm trước khi phát sinh lỗi, nhưng bạn hoàn toàn có thể chủ động kéo dài tối đa tuổi thọ của chúng. Việc phòng ngừa tình trạng quá nhiệt, rung động, sốc điện đột ngột và sốc vật lý có thể giúp tăng đáng kể độ bền của ổ đĩa. Hơn nữa, việc sử dụng bộ bảo vệ chống sốc điện có thể tránh hư hỏng trong trường hợp xảy ra biến động điện áp bất ngờ. Cuối cùng, hãy tránh tự ý chống phân mảnh ổ đĩa vì Windows đã hoàn toàn có khả năng thực hiện việc này một cách tự động và hiệu quả. Bằng cách áp dụng những biện pháp đơn giản này, bạn sẽ giúp ổ cứng HDD của mình hoạt động ổn định và bền bỉ hơn rất nhiều.
Tài liệu tham khảo
- 7 dấu hiệu cho thấy ổ cứng của bạn có thể đang sắp hỏng
- 4 trường hợp HDD vẫn tốt hơn SSD
- Tại sao bạn không cần chống phân mảnh ổ đĩa nữa
- 3 lý do bạn có thể cần một UPS cho PC của mình
- 6 cách kéo dài tuổi thọ các linh kiện PC của bạn
- 3 cách dễ dàng kiểm tra tình trạng ổ cứng trên Windows
- Tại sao tôi lưu trữ game trên HDD thay vì SSD vào năm 2025
- 5 lầm tưởng về HDD mà bạn không nên tin
