Công nghệ in 3D đang mở ra một kỷ nguyên sáng tạo không giới hạn, cho phép bạn biến mọi ý tưởng thành hiện thực ngay tại nhà. Từ những món đồ chơi độc đáo, dụng cụ gia đình thiết thực đến các tiện ích công nghệ và vô số sản phẩm khác, khả năng của in 3D là vô tận. Tuy nhiên, trước khi bắt tay vào quy trình in 3D, có những mẹo quan trọng mà người mới bắt đầu cần nắm vững. Việc trang bị kiến thức nền tảng này sẽ giúp bạn tiết kiệm đáng kể thời gian, tiền bạc và tránh được những cảm giác thất vọng không đáng có trong hành trình khám phá thế giới in 3D đầy thú vị.
Thực tế, thất bại là điều khó tránh khỏi khi bạn mới làm quen với in 3D. Đôi khi, bản in của bạn sẽ không thành công bất kể mức độ tối ưu hóa nào, và bạn sẽ phải dành hàng giờ để tìm hiểu nguyên nhân và cách khắc phục. Nếu bạn chưa sẵn sàng đối mặt với những thử thách này, việc đầu tư vào một máy in 3D có thể cần được cân nhắc kỹ lưỡng hơn. Ngoài việc chọn đúng phiên bản máy in 3D và xác định rõ mục đích in, có một số kiến thức cơ bản mà mọi người mới đều cần biết, và chúng tôi sẽ cùng bạn khám phá ngay sau đây.
1. Chọn Máy In 3D Dễ Sử Dụng Ngay Từ Đầu
Ưu tiên máy in 3D lắp sẵn và đơn giản
Nếu bạn chưa sở hữu máy in 3D, hãy xem xét các phiên bản mới nhất, như các dòng máy in 3D của Bambu Lab, để có thể bắt đầu in ngay sau khi lấy ra khỏi hộp. Nhiều máy in 3D hiện nay được lắp ráp sẵn, giúp người mới không phải mất quá nhiều thời gian và công sức để lắp đặt hay hiệu chỉnh ban đầu. Nếu bạn không thích việc mày mò kỹ thuật, việc tự lắp ráp máy in 3D từ đầu có thể sẽ rất khó khăn và tốn thời gian.
Điều quan trọng không kém là nên đầu tư vào một chiếc máy in 3D có kích thước nhỏ hơn và giá cả phải chăng khi bạn mới bắt đầu. Điều này giúp bạn làm quen với các nguyên tắc cơ bản mà không phải chịu áp lực về chi phí quá lớn. Khi đã cảm thấy thoải mái và tự tin hơn với quy trình in 3D, bạn có thể nâng cấp lên một chiếc máy lớn hơn hoặc cao cấp hơn để thực hiện các dự án phức tạp hơn.
Máy in 3D Anycubic trên bàn, minh họa cho việc chọn máy dễ sử dụng cho người mới bắt đầu in 3D
2. Nắm Vững Kỹ Thuật Cân Bằng Bàn In và Hiệu Chỉnh Máy In 3D
Đảm bảo lớp đầu tiên hoàn hảo
Trước khi bắt đầu bất kỳ công việc in 3D nào, bạn luôn cần đảm bảo bàn in được cân bằng chính xác. Yếu tố này đóng vai trò quyết định đến chất lượng của lớp in đầu tiên, vốn là nền tảng cho toàn bộ bản in. Máy in 3D có thể được trang bị tính năng cân bằng bàn in thủ công hoặc tự động.
Đối với cân bằng thủ công, bạn cần điều chỉnh các vít ở các góc của bàn in, đồng thời sử dụng một tờ giấy hoặc thước đo khe hở (feeler gauge) để đo khoảng cách giữa vòi phun (nozzle) và bàn in. Hãy điều chỉnh cho đến khi tờ giấy có thể trượt qua với một chút ma sát nhẹ, không quá chặt cũng không quá lỏng.
Nếu bạn sử dụng máy in 3D có tính năng cân bằng tự động, máy sẽ sử dụng các cảm biến để phát hiện và bù đắp các điểm không đồng đều trên bề mặt bàn in. Phương pháp này dễ dàng hơn nhiều so với tùy chọn thủ công và ít bị lỗi hơn. Ngoài việc cân bằng bàn in, hãy hiệu chỉnh máy đùn (extruder) đúng cách để đảm bảo máy in đùn ra lượng sợi nhựa (filament) chính xác. Đừng quên tinh chỉnh các cài đặt quan trọng khác như tốc độ, lưu lượng (flow rate), nhiệt độ và khoảng lùi (retraction).
Bàn in của máy in 3D Anycubic đang được cân chỉnh, thể hiện tầm quan trọng của việc cân bằng bàn in cho lớp đầu tiên hoàn hảo
3. Hiểu Rõ Về Cấu Trúc Hỗ Trợ (Supports) và Phần Nhô Ra (Overhangs)
Sử dụng hỗ trợ cho các chi tiết mở rộng
Đôi khi, bạn sẽ in các chi tiết kéo dài ra ngoài mà không có vật liệu nào trực tiếp bên dưới chúng, trông giống như hình chữ “T”. Một ví dụ điển hình là cánh tay duỗi thẳng của một nhân vật 3D. Đây chính là khái niệm “overhangs” (phần nhô ra). Máy in 3D thường không thể in chính xác các bộ phận vượt quá góc 45 độ mà không có sự hỗ trợ, và chúng có thể bị đổ sập trước khi đông cứng.
Đối với những thiết kế như vậy, bạn nên thử xoay hướng mô hình để xem liệu có thể in mà không cần các khu vực mở rộng hay không. Nếu không thể, hãy cân nhắc sử dụng cấu trúc hỗ trợ (supports) cho những khu vực đó.
Cấu trúc hỗ trợ là những cấu trúc tạm thời được dùng để giữ các phần nhô ra. Hầu hết các chương trình cắt lát (slicing software) đều cho phép bạn tự động hoặc thủ công tạo ra các cấu trúc hỗ trợ. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng chúng sẽ làm tăng thời gian in và lượng vật liệu tiêu thụ. Bạn cũng sẽ cần thực hiện nhiều hoạt động hậu xử lý để có được một thành phẩm đẹp mắt.
4. Học Các Nguyên Tắc Thiết Kế Tối Ưu Cho In 3D (DFAM)
Nắm vững quy tắc thiết kế cho công nghệ in 3D
Bạn có thể tìm kiếm các mẫu thiết kế sẵn để in từ các trang web như Thingiverse, Cults3D, Myminifactory và nhiều nguồn khác. Tuy nhiên, nếu bạn muốn tự tạo ra các tệp thiết kế của riêng mình, có một số quy tắc quan trọng cần ghi nhớ.
Khi thiết kế tệp trong một chương trình tạo mô hình 3D, hãy đảm bảo rằng nó “watertight” (kín nước). Điều này có nghĩa là mô hình không được có các lỗ hổng hoặc cạnh không liên kết (non-manifold edges) có thể gây ra lỗi khi cắt lát.
Ngoài ra, hãy xem xét độ bền của mô hình để đảm bảo nó chịu được các ứng suất, đặc biệt nếu bản in có chức năng sử dụng. Bạn có thể làm điều này bằng cách điều chỉnh độ dày tường (wall thickness) và mật độ lấp đầy (infill density), cũng như gia cố các điểm yếu. Đồng thời, hãy chọn độ phân giải (resolution) phù hợp, vì nó ảnh hưởng đến mức độ chi tiết và thời gian in. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng độ phân giải bạn sử dụng phụ thuộc vào khả năng của máy in của bạn.
Bạn cũng nên hiểu các định dạng tệp khác nhau để lưu các tệp của mình sau khi thiết kế 3D. STL, OBJ hoặc 3MF là các định dạng tiêu chuẩn để lưu mô hình 3D, đảm bảo chúng tương thích với phần mềm cắt lát cho in 3D. Cura và Prusaslicer là những phần mềm cắt lát phổ biến cho hầu hết các máy in 3D FDM.
Màn hình máy tính hiển thị phần mềm thiết kế mô hình 3D, minh họa các nguyên tắc thiết kế cho in 3D
5. Lựa Chọn Vật Liệu In (Filament) Phù Hợp
Quyết định vật liệu in thông minh
Hãy bắt đầu với các loại filament dễ sử dụng như PLA trước khi chuyển sang các loại vật liệu khác phức tạp hơn. Với PLA, bạn có thể thoải mái thử nghiệm các cài đặt khác nhau, khắc phục sự cố và hoàn thiện các bản in của mình. Khi đã cảm thấy thoải mái, hãy chuyển sang một loại filament khác.
Nếu bạn quyết định làm việc với ABS, một loại vật liệu nổi tiếng về độ bền nhưng cũng có xu hướng phát thải khói độc hại tiềm ẩn trong quá trình in, bạn nên cân nhắc mua một máy in 3D có vỏ bọc (enclosure). Vỏ bọc này sẽ giúp ngăn chặn khói, cải thiện sự ổn định nhiệt độ và giảm thiểu các vấn đề như cong vênh (warping), vốn rất phổ biến ở vật liệu ABS.
Cuộn filament in 3D với nhiều màu sắc khác nhau, đại diện cho việc lựa chọn vật liệu in phù hợp
Bắt đầu hành trình in 3D của bạn dễ dàng hơn
Ngoài những mẹo trên, điều quan trọng nhất là bạn cần học cách kiên nhẫn. In 3D có thể tốn rất nhiều thời gian, với các bản in có thể mất hàng giờ hoặc thậm chí hàng ngày để hoàn thành. Thất bại có thể xảy ra trên hành trình này, nhưng bạn nên xem đó là một phần của quá trình học hỏi. Thay vì chỉ tập trung vào kết quả cuối cùng, điều cần thiết là hãy tận hưởng toàn bộ quá trình. Hãy thử nghiệm các cài đặt khác nhau và tìm hiểu cách máy in của bạn hoạt động. Dù bản in có thành công hay không, mỗi lần in đều nên giúp bạn cải thiện kỹ năng của mình; theo thời gian, bạn sẽ thấy những tiến bộ đáng kể.
Bạn đã sẵn sàng để bắt đầu hành trình in 3D của mình chưa? Hãy chia sẻ những mẹo in 3D yêu thích của bạn hoặc bất kỳ câu hỏi nào bạn có trong phần bình luận bên dưới!
